AHİ EVRAN’IN “LETÂİFU’L-GIYASİYYE” ESERİNİN DEĞERLENDİRMESİ

“LETAIFU’L-GIYASIYYE” OF AHI EVRAN EVALUATION OF BOOK

Özet
Ahi Evran, Anadolu’nun kültürünü şekillendiren manevi mimarlarımızdandır.
İlmi, mesleği ve Anadolu’da kurduğu Ahi Teşkilatıyla adını ve
etkisini günümüze taşıyan, kültür, ahlak ve iktisadi bakımdan İslam mirasının
oluşumuna önemli katkı sağlayan biridir. Ahi Evran, olgunlaşan düşüncesi
neticesinde kaleme aldığı eserleriyle de İslam’a hizmet eden seçkin
bir âlimdir. Ahi Evran, eserlerinde İslam düşünce yapısını iman, amel ve
ahlak bütünlüğü içinde yansıtmaya çalışmıştır. Eserleri, bu yönüyle incelendiğinde
ilim ve düşünce dünyamıza hatırı sayılır katkılar sağlayacaktır.
Ahi Evran’ın Farsça yazdığı ve henüz Türkçeye tercüme edilmemiş
“Letâifu’l-Gıyâsiyye” adlı eserini bildirime konu olarak seçtim. Hedefim
eserde yer alan konuların tanıtımını ve kısa bir değerlendirmesini yapmaktır.
Ansiklopedilerde ve Ahi Evran hakkında yazılan kitaplarda özellikle
eserin birinci cildi hakkında yapılan tanıtımın tashihe ihtiyacı bulunmaktadır.
Eserin elimizde mevcut olan birinci cildi üzerinde yapacağım tanıtımla
bu ihtiyacı da gidermiş olacağım.
İlmin fazileti ayet, hadis, Tevrat, İncil ve Zebur’dan alıntılarla izah
edilen birinci ciltte, ilmin farklı bir tasnifi yapılmaktadır. Akaid ilmi üçü
Allah, biri de Hz. Peygamber olmak üzere dört başlık altında incelenmektedir.
Eserde ayet ve hadislerden alıntılar yapıldığı gibi yeri geldiğinde
Tevrat, Zebur ve İncil’den de bazı pasajlar sunulmaktadır. Bu alıntıların
metinleri Arapça harekeli olarak kaydedilmekte, akabinde de Farsça tercümeleri
verilmektedir. Fıkıh ilmine de değinilen eserde fıkıh ilmi maksud
ve teba’ olarak ikiye ayrılarak izah edilmektedir.
Allah’ın sıfatları ve akaidle ilgili diğer konuların da yer aldığı ilk
cildin, ilim dünyasının dikkatine sunulması ile istifadesinin daha kapsamlı
olacağını, müellifi ve Anadolu’da Ahilik Teşkilatının kurucusu Ahi
Evran’ın ilmi ve fikri yapısının daha iyi anlaşılmasına katkı sağlayacağını
düşünüyorum.
Anahtar Sözcükler: Ahi Evran, Ahilik, İtikat, İlim, Letâifu’l-Gıyasiyye.
Abstract
I chose the title “Al-Letâifu’l-Giyâsiyye” of Ahi Evran, which has not
been translated into Turkish, as the title of the report. I intend to make a
brief evaluation of the subjects in the work. I have witnessed the fact that
the short information given about the work in the encyclopedia is necessary
for tashihe personally by examining the work. In particular, the information
given about the content of the first volume / book of the work does not
coincide with the work.

The book is written in Persian and in four volumes. But there is only
first skin. Both copies have been handwritten by different people. The copy
in Konya, 182 fires, 102 fires in Edirne.
The author writes the book in Konya, which he came to in 1204, and
presents it to the Keyhüsrev of I. Gıyasettin from the Sultans of Anatolian
Seljuks. It is proof that the name of the book is “Letâifu’l-Giyasiyya”.
The verses and hadith texts and the quotations from the Torah, the
Psalms and the Bible are Arabic. There are Persian translations of the Arabic
texts which are still active. There is a different sort of distinction in the
work which is explained with quotes from virtuous verse verses, hadiths,
Torah, Bible and Psalms.
God’s attributes and akaidl other related issues in place given that
the work of the benefit would be more comprehensive submission to the
attention of the scientific world, author and founder of Ahi organization in
Anatolia, Ahi Evran scientific and intellectual will contribute to a better
understanding of the structure, I think.
Keywords: Ahi Evran, Akhism, Belief, Wisdom, Letaifu’l-Giyasiyye.

Yazar: Yrd. Doç. Dr. İsmail BİLGİLİ

Yıl: 2017