AHÎ KİTABELERİ

ÖZET

XII. yüzyıldan beri Kuzey ve batı Iran ’da kendilerine rastlanılan Ahi­lerin XIII. ve XIV. yüzyıllarında Anadolu ’da cereyan eden birçok si­yasal ve toplumsal faaliyet içerisinde yoğun bir şekilde yer aldıkları gö­rülmektedir.

Başta Mağribli Seyyah Ibni Batuta ’nın anlatımları olmak üzere Ahi­ler hakkında günümüze ulaşan birtakım bilgiler birçok araştırmacı­nın ilgisini bu konuya yöneltmiştir. Ne var ki, Muallim Cevdet Inan- çalp, Abdülkadir Gölpınarlı ve Mikail Bayram gibi birkaç istisna dı­şında ahiler üzerine kaleme alınanların çoğu sübjektif değerlendiril­melerden oluşan ve tarihi belgelerle örtüşmeyen, daha çok hamasi söy­lem söylencelere dayalı mükerrer bilgiler olup bu örgütün yapısına ve amacına dair sağlıklı bilgiler ihtiva etmekten uzaktırlar. Ayrıca bu tutum ve anlayıştan da bir türlü vazgeçilmediği görülmektedir. Hal­buki, bu teşkilatın Anadolu’daki faaliyet ve serüvenlerine ilişkin he­nüz tasnif ve tespiti yapılamayan bir yığın vesika ve doküman bu­lunmaktadır. Üstelik bu vesika ve dokümanların zaman içerisinde yok olup gittikleri de bir hakikattir. Hal böyle olduğu halde, aksi hiç­bir çaba ve gayret eseri bulunmamaktadır. işte burada Anadolu’nun muhtelif yörelerinde bulunan veya çeşitli araştırmalarda neşredilen ve Ahiler hakkında kıymetli bilgiler ihtiva eden Ahilere ait bazı yapı ve mezar kitabeleri üzerinde durulacak; bu kitabelerde yer alan bilgilerden ve verilerden hareketle Anadolu Ahile­ri hakkında yeni bilgiler elde edilmeye çalışılacaktır.

ABSTRACT

Ahis, who were met in the West and North Iran were in the social and political activities related with Anatolia in the 13th and 14th centuries.

A lot of information on Ahis (like studies of the traveler Ibni Batuta) draw the attention of most researchers on this subject. However, sever­al studies on Ahis except Muallim Cevdet inancalp, Abdülkadir Gol- pinarh and Mikail Bayram were subjective and non- parable with historical truth and most of these information were far from the doc­uments and proofs. Moreover it can be seen that this type of wrong view is going on. However there are lots of documents that could not be classified and could not be determined on the activities and adven­tures of Ahi Union in Anatolia. Unfortunately its effect that these documents were destructed and expired in the course of time. Thus there is no trial against this fact.

In this paper we will emphasize on some buildings and great inscrip­tions of Ahis, valuable things and publications related with Ahis in several parts of Anatolia. Innovations an Ahis will be collected by some writings and some publications in Anatolia.

Yazar: Hasan YÜKSEL

Yıl: 2008